W dniach 17-21 września 2023 roku odbył się XXIV Kongres Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce pod hasłem "Dziecko i jego rodzina". W tym roku wydarzenia kongresowe koncentrowały się wokół rodziny biologicznej, zastępczej i adopcyjnej.

Obrady otworzyła Prezeska Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce Ewa Ważny - Sędzia Sądu Okręgowego w Gdańsku. Wskazała, że coroczne kongresy pozwalają na uporządkowanie wiedzy prawnej ale również w istotny sposób pozwalają zdobyć aktualną wiedzę psychologiczną, socjologiczną, a w tym roku również antropologiczną. Zwróciła uwagę na konieczność stałego poszerzania kompetencji, w szczególności znajomości objawów dziecka krzywdzonego oraz czynników ryzyka krzywdzenia dzieci aby zapobiec dramatom. W zakresie funkcjonowania pieczy zastępczej stwierdziła, że należy zadbać systemowo o to, by dzieci nie były przerzucane kilka razy do kolejnych rodzin zastępczych albowiem narażamy je na zrywanie nawiązanych więzi.

W związku z tym zagadnieniem, w ramach materiałów konferencyjnych uczestnicy Kongresu otrzymali ważną lekturę "Dzieci z nie-miejsc. Kiedy doświadczenie staje się opowieścią" (Oficyna Naukowa 2022), która wymusza refleksję i pokazuje, jaką drogę musi czasami pokonać dziecko przerzucane między rodzinami zastępczymi i placówkami - zanim zostanie przysposobione i kiedy nawiązanie więzi w rodzinie adopcyjnej jest skazane na niepowodzenie.



Część szkoleniowo - naukową rozpoczęła dr Sylwia Jastrzemska - SSO we Wrocławiu, wizytator do spraw rodzinnych i nieletnich wykładem "Postępowanie w sprawach dotyczących dziecka i rodziny z Ukrainy oraz stosowanie prawa ukraińskiego". Zagadnienie to wywołuje w praktyce liczne problemy orzecznicze zatem było szczególnie oczekiwane przez uczestników .



Niestety z uwagi na działania wojenne, nie udało się dojechać ze Lwowa zaproszonym na Kongres prelegentkom majowego szkolenia online dotyczącego prawa ukraińskiego w sprawach rodzinnych -adwokat Anettcie Sadowskiej oraz Galinie Borejko - z Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Iwana Franki, które prosiły o przekazanie sędziom najlepszych życzeń.





Bardzo ważny temat "Wpływ przywiązania na funkcjonowanie dziecka i dorosłego" przedstawiła dr Teresa Jadczak - Szumiło -psycholożka i pedagożka oraz ekspertka w zakresie FASD.



Aktualne zmiany przepisów i problemy orzecznicze w sprawach rodzinnych omówiły Prezeska Stowarzyszenia Ewa Ważny - SSO w Gdańsku ,wizytator do spraw rodzinnych i nieletnich oraz Wiceprezeska Katarzyna Piotrowska - SSR Gdańsk -Południe w Gdańsku. Jako uzupełnienie materiału konferencyjnego członkowie Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce otrzymali Kodeks Postępowania Cywilnego - podręczną wersję (C.H. Beck) zakupione ze środków Stowarzyszenia.



Drugi dzień Kongresu rozpoczął się od wykładu dr Anny Krawczak z Interdyscyplinarnego Zespołu Badań nad Dzieciństwem Uniwersytetu Warszawskiego na temat skutków pobytu dzieci w rodzinnej pieczy zastępczej oraz rodzinie adopcyjnej. Podkreśliła potrzebę stabilizacji życia dziecka w rodzinie docelowej niezależnie czy to będzie rodzina zastępcza, adopcyjna lub biologiczna. Ogromną szkodą dla dzieci jest pozostawanie ich w rodzinach dysfunkcyjnych, zbyt długo trwają postępowania w sądach.





Dariusz Kustra - psycholog i Sławomir Lasek- pedagog- z Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów przy Sądzie Okręgowym w Kielcach zreferowali jak prawidłowo sformułować pytania do OZSS, aby specjaliści mogli na nie odpowiedzieć zgodnie z zakresem swych kompetencji.



Dr hab. Magdalena Szafranek - socjolożka i prawniczka z Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, jednocześnie członkini Zarządu naszego Stowarzyszenia, przedstawiła problematykę odbierania dzieci rodzicom na podstawie art.12a ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie na podstawie przeprowadzonych osobiście badań akt spraw sądowych.



Sędzia Sądu Rejonowego w Sulęcinie Tomasz Błaszkiewicz, członek Zarządu Stowarzyszenia przedstawił zarys wykładu dr Marii Reimann z Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego na temat przeprowadzonych przez nią badań o pieczy współdzielonej. Dr Maria Reimann miała osobiście uczestniczyć w Kongresie, niestety zmarła tragicznie w lipcu tego roku. Aby przybliżyć sylwetkę tej niezwykłej osoby - zaangażowanej w pracę naukową i pełnej optymizmu pomimo niepełnosprawności, w ramach materiałów konferencyjnych członkowie Stowarzyszenia otrzymali książkę "Nie przywitam się z państwem na ulicy. Szkic o doświadczaniu niepełnosprawności". Jest to lektura bardzo przydatna albowiem w pracy zawodowej dość często spotykamy się z osobami z niepełnosprawnością.



Wieczorem odbył się pokaz filmu dokumentalnego "Nauka latania" w reżyserii Katarzyny Trzaski, która była gościem naszego Kongresu. Film przedstawia losy trzech bohaterów: Marietty, Michała i Ani, wychowanków domów dziecka, którzy wkroczyli w samodzielne życie. Reżyserka stawia tym filmem pytanie jakie piętno odcisnęła na bohaterach ich przeszłość i jaki ona ma wpływ na budowane przez nich nowe relacje rodzinne. Po filmie, od reżyserki, dowiedzieliśmy się więcej o bohaterach filmu i ich dalszych losach.



W dyskusji z sędziami na temat pieczy zastępczej i jej funkcjonowania uczestniczył jeszcze jeden zaproszony gość - redaktor radia TOK FM Michał Janczura - autor radiowego serialu dokumentalnego "Piecza", nominowanego do nagrody Grand Press ukazującego niewydolność i mankamenty systemu pieczy zastępczej w Polsce,



Trzeci dzień Kongresu rozpoczął prof. Przemysław Polański z wydawnictwa C.H.Beck, który, oprócz krótkiego przedstawienia systemu Legalis, przybliżył również możliwości używania Chatu GPT w pracy zawodowej.



Podczas Kongresu można było również nabyć aktualne komentarze i inne ciekawe pozycje prawnicze z Wydawnictwa C.H.Beck.



Kolejne prelegentki: Marzena Kraśniewska i Dorota Gorczyca - psycholożki i psychoterapeutki dzieci i młodzieży z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę omawiały czynniki ryzyka skutkujące przemocą wobec dzieci - poczynając od czynników środowiskowych, poprzez rodzinne i związane z samym dzieckiem, jak również skutki tej przemocy widoczne w rozwoju dzieci.



Bardzo ciekawy wykład na temat Job craftingu, czyli dostosowania warunków pracy do swoich potrzeb, przedstawiły dr Malwina Puchalska-Kamińska i Agnieszka Łądka-Barańska - psycholożki z Uniwersytetu SWPS. Dotyczył on profilaktyki wypalenia zawodowego, które szczególnie zagraża sędziom z powodu obciążenia pracą i odpowiedzialnością za podejmowane decyzje.



Tradycyjnie, podczas Kongresu sędzia Arkadiusz Krupa członek Stowarzyszenia komentował wykłady naszych prelegentów satyrycznymi rysunkami pod hasłem "Ślepym okiem Temidy".



Tego dnia, po wykładach, aby rozprostować kości i zaczerpnąć świeżego górskiego powietrza, odbyła się wycieczka na Kalatówki. Pogoda dopisała, przez co spacer faktycznie pomógł odprężyć się i nacieszyć górskimi widokami.



Wieczorem zaś uczestnicy Kongresu mieli okazję zobaczyć eksperymentalny spektakl teatralny "Ojcowie" zaprezentowany przez absolwentów PWST w Krakowie w reżyserii Błażeja Biegasiewicza. Spektakl opierał się na własnych doświadczeniach aktorów w relacjach z ojcami jak też na ojcostwie postrzeganym z perspektywy młodych mężczyzn. Tematyka bardzo ciekawa, bo nawiązująca do naszej pracy i codziennego kontaktu z problemami rodzicielstwa, a młodzi aktorzy doskonale przedstawili problem z własnej perspektywy.



Mamy nadzieję, że tegoroczny Kongres zapewnił zdobycie nowej i szerokiej wiedzy prawniczej oraz psychologicznej ale również skłonił do refleksji nad orzecznictwem w sprawach rodzinnych, w szczególności w zakresie stosowania procedur umieszczania dzieci w pieczy zastępczej. Szczególnie cenne były informacje o nieprawidłowościach w funkcjonowaniu tego systemu widzianych z perspektywy innych instytucji i osób, niż sąd.

Obrady Kongresu zakończyło podjęcie uchwały dotyczącej m.in. konieczności poprawienia systemu prawnego jak również jego funkcjonowania w obrębie pieczy zastępczej, zapewnienia dostępu dzieciom do psychologów i psychiatrów dziecięcych, polepszenia warunków pracy sędziów oraz pracowników współpracujących z sądem, usprawnienia systemu kwalifikacji do młodzieżowych ośrodków wychowawczych, zakładów leczniczych oraz utworzenia młodzieżowych ośrodków wychowawczych dla matek z dziećmi.

Dziękujemy wszystkim uczestnikom i prelegentom za udział w Kongresie i zapraszamy na kolejny XXV Kongres, który odbędzie się w dniach 22-26 września 2024 r. również w Zakopanem.