Szanowni Państwo, informujemy, że w Dzienniku Ustaw poz. 2128 z dnia 5 listopada 2019 r., opublikowana została ustawa z dnia 16 października 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz ustawy - Kodeks postępowania cywilnego.

Ustawa wprowadza nowy typ przestępstwa nielegalnej adopcji dziecka lub przeprowadzonej z pominięciem postępowania o przysposobienie (art. 211a § 2 i 3 k.k.). Podmiotem przestępstwa będą zarówno rodzice dziecka, jak i osoba przyspasabiająca, która "nabywa nad nim władzę rodzicielką", jak stanowi przepis definiujący adopcję na potrzeby Kodeksu karnego (art. 115 § 22a k.k.). Nie jest natomiast jasne czy ustawodawca posługując się pojęciem "osoba, której przysługuje władza rodzicielska", chciał przesądzić o niemożności popełnienia przestępstwa z art. 211a § 2 pkt 1 k.k. przez opiekuna dziecka, ustanowionego nim, czy to na skutek pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej, ich śmierci, czy gdy są nieznani. Jeżeli nad dzieckiem ustanowiona jest opieka, to opiekun wyraża zgodę na przysposobienie dziecka. Wydaje się, że opiekun nie jest podmiotem tego przestępstwa, choćby działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, gdyż nie znajduje uzasadnienie wykładnia rozszerzająca przywołanego sformułowania. Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, nie ma podstaw do stawiania znaku równości między rodzicami, którym przysługuje władza rodzicielska, a opiekunem dziecka (art. 93 § 1 i 94 § 1 i 4 k.r.o.). Władza rodzicielska przysługuje rodzicom, opiekun realizuje jedynie jej atrybuty, w ważniejszych sprawach dziecka będąc zmuszony uzyskiwać zgodę sądu (art. 156 k.r.o.).

Znamieniem przestępstwa nielegalnej adopcji jest działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej przy jednoczesnym zatajeniu tego faktu przed sądem opiekuńczym, przed którym toczy się postępowanie o przysposobienie lub podczas przyjmowania przez sąd opiekuńczy oświadczenia o zgodzie blankietowej na przysposobienie. Działanie w celu osiągniecia takich korzyści jest natomiast wystarczającą przesłanką odpowiedzialności karnej rodzica lub innej osoby na podstawie art. 211a § 2 pkt 2 lub § 3 k.k. jeżeli dochodzi do adoptowania dziecka z pominięciem procedury adopcyjnej (przykładowo przez wyrażenie zgody na uznanie ojcostwa, pomimo braku pochodzenia dziecka od mężczyzny mającego uznać ojcostwo, po umożliwieniu tego przez matkę dziecka).

W nowelizowanych przepisach art. 586 § 2 k.p.c. i art. 589 k.p.c. ustawodawca nakłada na sąd opiekuńczy obowiązek pouczania uczestników postępowania o przysposobienie oraz osoby wyrażającej zgodę na przysposobienie dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego o treści nowowprowadzonych przepisów karnych. Przyznanie się przed sądem opiekuńczym przez rodziców dziecka (art. 211a § 2 pkt 1 k.k.) lub przez przysposabiającego (art. 211a § 3 k.k.), że działali w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej równoznaczne jest z brakiem zaistnienia danego przestępstwa. O ile jednak, jak wskazano, w przepisie art. 211a § 2 pkt 1 k.k. używa się sformułowania "osoba, której przysługuje władza rodzicielska", o tyle w nowelizowanym art. 586 § 2 k.p.c. przepis traktuje o "uczestniku". Jeżeli nad dzieckiem jest ustanowiona opieka, w sprawie o przysposobienie, uczestnikiem jest opiekun. Powstaje zatem wątpliwość czy w takiej sytuacji sąd ma ów obowiązek pouczenia realizować wobec opiekuna, skoro nie jest on podmiotem przestępstwa z art. 211a § 2 pkt 1 k.k.

Przepis przejściowy nakazuje stosowanie obowiązku pouczenia do spraw będących w toku w dniu wejścia w życie ustawy.
Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, a zatem 20 listopada 2019 r.


   Pobierz plik: USTAWA z dnia 16 października 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz ustawy - Kodeks postępowania cywilnego