Opinia w sprawie projektu założeń projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy
Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych w Polsce z uznaniem przyjmuje inicjatywę ustawodawczą zmierzającą do zmiany unormowań zawartych w art.58 kro i art.107 kro. Dotychczasowe brzmienie przepisu art.58 kro ograniczało sędziów oraz strony w szukaniu optymalnych rozwiązań, szczególnie uwzględniających interes dziecka rozwodzących się rodziców. Doprowadzało do nierównowagi stron i podziału na rodzica pierwszoplanowego i drugoplanowego, nawet w sytuacjach, kiedy takie rozgraniczenie nie było potrzebne.
Używanie niefortunnego w swej treści określenia, iż uprawnienia drugiego rodzica w wykonywaniu władzy rodzicielskiej sąd "ogranicza" prowadziło do eskalacji konfliktu między stronami. Stanowiło swego rodzaju stygmatyzację i stwarzało, często nieuzasadnione wrażenie, że jeden z rodziców nie posiada odpowiednich predyspozycji do wychowywania dziecka. Sędziowie we własnym zakresie, usiłując złagodzić brzmienie wyroków narzucane niejako przez treść art.58 kro używali sformułowań: "wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem stron powierza X zaś Y pozostawia prawo do współdecydowania o...".
Używanie w treści wyroku sformułowania, że sąd "ogranicza" uprawnienia drugiego rodzica do określonych obowiązków i uprawnień prowadziło do powstawania wątpliwości na gruncie Ustawy z dnia 13 lipca 2006r. o dokumentach paszportowych, gdzie w art.14 ustawodawca odstępuje do wymogu uzyskania zgody rodzica, który na podstawie orzeczenia sądu został pozbawiony władzy rodzicielskiej lub władza ta została mu ograniczona. Dochodziło do sytuacji, kiedy strona zwracała się o wykładnię wyroku rozwodowego w zakresie stwierdzenia czy drugiej stronie władza rodzicielska została ograniczona czy też nie.
Negatywnie oceniana jest przez sędziów rodzinnych, pełnomocników i same strony konieczność regulowania kontaktów w wyroku rozwodowym mimo zawartego między stronami porozumienia w tym zakresie. Stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uchwale z dnia 05 czerwca 2012r., sygn. III CZP 72/11 stanowi bardzo rygorystyczną interpretację dotychczasowych zapisów zawartych w art.58 kro dotyczących kontaktów, w rzeczywistości zmuszających sąd do przekonywania stron, że orzeczenie o kontaktach jest konieczne, musi nadawać się do wykonania - nawet w sytuacji gdy strony zgodnie ustalają kontakty na bieżąco. Sędziowie zostali pozbawieni możliwości pozostawienia kwestii uregulowania kontaktów stronom, zgodnie ze zmieniającą się sytuacją rodzinną, gdy między rodzicami nie było sporu w tej kwestii. Dlatego też proponowane zmiany w tym zakresie, w ocenie Stowarzyszenia, są bardzo pożądane.
Od wielu lat Stowarzyszenie zwraca uwagę na konieczność ujednolicenia kwestii składów orzekających w sprawach rodzinnych. Nie ma żadnego racjonalnego uzasadnienia przyjmowanie składu ławniczego w sprawach o ograniczenie i pozbawienie władzy rodzicielskiej, zaś orzekanie jednoosobowo w sprawach o zawieszenie tej władzy. Z powodu narzuconego przez ustawodawcę innego składu sądu w sprawach o ograniczenie władzy rodzicielskiej i sprawach o kontakty, dochodzi bardzo często do jednoczesnego prowadzenia dwóch postępowań w kwestiach od siebie zależnych i immanentnie ze sobą związanych. Podobnie Sąd powinien mieć możliwość łącznego rozpoznania spraw o ograniczenie/pozbawienie władzy rodzicielskiej ze sprawami dotyczącymi określenia miejsca pobytu dziecka czy rozstrzygnięcia o istotnych sprawach dziecka w braku porozumienia między rodzicami. W przypadku jednoczesnego prowadzenia postępowań, dotyczących tych samych stron, w różnych składach, powtarzane są czynności dowodowe, co ma bardzo negatywny wydźwięk u stron postępowania. W ocenie Stowarzyszenia rezygnacja ze składów ławniczych leży w interesie wymiaru sprawiedliwości, usprawni postępowanie i nie naruszy praw stron. Nowelizacja art.58 i 107 kro musi być powiązana z odpowiednimi zmianami kpc w opisanym wyżej zakresie.
Za godne uwagi należy przyjąć, że zakładana nowelizacja, wbrew ostatnio panującym tendencjom do ograniczania swobody orzekania w sprawach opiekuńczych, zmierza do pozostawienia sądom większej swobody w kształtowaniu sytuacji małoletnich.
Zarząd Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce
dodano: 2015-01-11