W dniach 22 do 26 września 2024r. w Zakopanem odbył się jubileuszowy XXV Kongres Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce pod hasłem "Nastolatki i ich problemy". Wydarzenie cieszyło się bardzo dużym zainteresowaniem, a poziom merytoryczny wystąpień i wykładów oceniony został bardzo wysoko.



Kongres otworzyła Prezeska Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce Ewa Ważny, sędzia Sądu Okręgowego w Gdańsku, która przywitała zaproszonych gości i uczestników Kongresu. Wspomniała, że odbywające się od 25 lat coroczne kongresy oprócz zdobywania wiedzy prawnej, psychologicznej, psychiatrycznej, socjologicznej pozwalają na wymianę doświadczeń. Są płaszczyzną do dyskusji w zakresie pojawiających się nowych problemów społecznych i orzeczniczych, pozwalają na integrację środowiska sędziów rodzinnych. Stwierdziła, że nie uciekamy od tematów trudnych, wręcz przeciwnie-tematom trudnym poświęcamy najwięcej czasu. W tym roku temat dominujący to nastolatkowie ze szczególnymi problemami, o których losach orzekamy w sprawach rodzinnych, rozwodowych; nastolatkach, którzy wymagają wsparcia, pomocy, leczenia, diagnostyki oraz stosowania środków wychowawczych lub poprawczych; nastolatkach zagubionych i tych które nie chcą już żyć.

W tym roku biblioteczka uczestników kongresu poszerzyła się o dwie ważne pozycje, które stanowiły materiały konferencyjne "Życie mimo wszystko. Rozmowy o samobójstwie" (Pruszyński i s-ka), współautorką jest Halszka Witkowska - prelegentka. Pozycja ta jest niezwykle potrzebna albowiem wszyscy musimy być czujni na człowieka w kryzysie i powinniśmy znać mechanizm samobójstwa. Często wysłuchujemy nastolatków i dzieci w złym stanie psychicznym oraz po próbach samobójczych czy orzekamy w sprawach rodzinnych gdzie występuje taki problem u dorosłych.



Kolejna pozycja to,, Rodzinna karuzela. Terapia rodzin bez tajemnic" (Znak. Nowa litera) - to tematyka z punktu widzenia terapii oraz genezy problemów rodziny, a także mechanizmu rodzinnego kryzysu.

Obrady Kongresu rozpoczął Minister Sprawiedliwości prof.Adam Bodnar, który wskazał w swoim wystąpieniu m.in. na podejmowane przez ministerstwo działania mające na celu usprawnienie funkcjonowania sądów rodzinnych tj. utworzenie nowych etatów referendarskich oraz umożliwienie orzekania w tym pionie asesorów sądowych, utworzenie Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Rodzinnego, przewidziane w budżecie na 2025 r. zwiększone środki na wynagrodzenia dla pracowników sądów, współpracę z organizacjami pozarządowymi, trwające prace nad zmianami dotyczącymi zastąpienia instytucji ubezwłasnowolnienia systemem wspierania oraz prace nad ustawą o związkach partnerskich i ustawą o uzgodnieniu płci. Odnośnie tematu przewodniego Kongresu Minister Sprawiedliwości zwrócił uwagę na narastający problem wpływu patostreamingu na funkcjonowanie młodzieży.



Podsekretarz Stanu Zuzanna Rudzińska-Bluszcz omówiła prowadzone w Ministerstwie prace między innymi z zakresu nowelizacji przepisów o kontaktach i odebraniu dziecka na podstawie Konwencji Haskiej z 25.10.1980 r. dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, wprowadzenia do kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przepisów o alimentach natychmiastowych, wygaśnięciu obowiązku alimentacyjnego po ukończeniu przez dziecko 21 lat i o pieczy naprzemiennej, wprowadzeniu bezpłatnej mediacji w sprawach o rozwód. Nawiązała do projektów wyprowadzenie rozwodów bez orzekania o winie przy braku małoletnich dzieci poza jurysdykcję sądową. Ministra wskazała również na dążenie do stworzenia wyspecjalizowanego sądownictwa rodzinnego na wszystkich szczeblach sądów oraz planowaną reformę Opiniodawczych Zespołów Sądowych Specjalistów, łącznie z przygotowywaną ustawą o biegłych sądowych.



Pełnomocnik Ministra Sprawiedliwości do spraw nieletnich prof. dr hab. Marek Konopczyński przedstawił problematykę związaną z procedurą kierowania nieletnich do młodzieżowych ośrodków wychowawczych, zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich oraz skuteczności tych środków w ramach resocjalizacji nieletnich.



Sędzia Sądu Najwyższego Dariusz Zawistowski wskazał na konieczność całościowej reformy sądownictwa rodzinnego oraz trudną sytuację związaną z problemem wadliwych powołań sędziów.



Są prelegenci wyjątkowi, którzy wywołują refleksję, albowiem mówią o problemach, które bardzo dobrze znają. Mowa tu o Społecznym Zastępcy Rzecznika Praw Dziecka Janie Gawrońskim, który w swoim wystąpieniu ,,Problemy dzieci i młodzieży w spektrum autyzmu" w sposób bardzo przejmujący przedstawił sposób funkcjonowania osób neuroróżnorodnych opierając się nie tylko na źródłach naukowych, ale również na własnym doświadczeniu. Podkreślił w szczególności potrzebę akceptacji i zrozumienia potrzeb, konieczności uprzedzenia o zmianach, stosowania jasnych komunikatów oraz spokoju.



Mama Janka - Sylwia Kowalska - działaczka społeczna na rzecz osób z niepełnosprawnościami i rodzin osób z autyzmem, współtwórczyni inicjatywy społecznej "Chcemy całego życia!" i fundacji Autism Team, w swoim wykładzie pt. "Dziecko z ADHD, spektrum autyzmu w sytuacji rozstania rodziców" - zwróciła uwagę na brak zintegrowanego systemu pomocy rodzicom i dzieciom ze spektrum autyzmu. Opisała problemy z jakimi borykają się rodzice, w szczególności w zakresie edukacji, dostępu do lekarzy, systemu terapii, a także zbyt długiego oczekiwania na diagnozę dziecka trwającego około 2 lat. Omówiła zasady, jakie powinny być brane pod uwagę w przypadku rozważania pieczy naprzemiennej, zmiany miejsca pobytu dziecka, umieszczania dziecka w ośrodkach i szpitalach, konieczności precyzyjnego ustalania harmonogramu kontaktów z dzieckiem i szkodliwości ich odwoływania. Podkreśliła konieczność zapewnienia szczególnych warunków przy opiniowaniu dziecka, przygotowania miejsca w oparciu o sugestie rodzica wykonującego codzienną opiekę, opiniowania przez biegłych sądowych i biegłych OZSS posiadających udokumentowane kwalifikacje i doświadczenie w zakresie oceny potrzeb dziecka z autyzmem.



Dr n.med. Małgorzata Klecka -specjalistka diagnostyki FAS/ASD, psychoterapeutka rodzinna i terapeutka traumy - przedstawiła problematykę zaburzeń emocjonalnych u dzieci i adolescentów w perspektywie przywiązania. Omawiając zaburzenia związane z ekspozycją płodu na alkohol podkreśliła brak w tym zakresie powszechnej wiedzy u rodziców, lekarzy i psychologów. Podkreśliła, że FASD to nie tylko opóźnienie czy nieharmonijny rozwój ale niepełnosprawność złożona i nieuleczalna. Zwróciła uwagę na brak w Polsce ośrodków dla niepijących matek w ciąży, a zatem ponownie - problem brak systemowego wsparcia osób zagrożonych zespołem FASD od poczęcia. Prelegentka podkreśliła szkodliwość każdej ilości alkoholu dla płodu, z uwagi na ryzyko jego uszkodzenia i nieodwracalnych skutków w funkcjonowaniu w przyszłości.



Dr Marcin Szulc- prof.UG, nauczyciel akademicki i psycholog w Zakładzie Psychologii Osobowości i Psychologii Sądowej, przedstawił temat "Psychologiczne uwarunkowania i zachowań ryzykownych młodzieży". Z wykładu dowiedzieliśmy się czym są zachowania ryzykowne w okresie dorastania, co je powoduje, jaka jest rola mózgu oraz ciała migdałowatego, testosteronu czy serotoniny. Omówiono cechy rodziny, które mogą przyczynić się do nieprawidłowego rozwoju dziecka. Podkreślono, że najważniejszym czynnikiem chroniącym zbudowanie dobrej relacji z dzieckiem opartej na szacunku i partnerstwie uwzględniającym wiek rozwojowy dziecka oraz konieczność budowania realnego systemu pomocy i wsparcia rodziców.



Pierwszy dzień Kongresu zakończył panel dyskusyjny z udziałem Ministry Zuzanny Rudzińskiej-Bluszcz, Przewodniczącej Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Rodzinnego dr hab. Magdaleny Szafranek i Dyrektorki Departamentu Spraw Rodzinnych i Nieletnich w Ministerstwie Sprawiedliwości sędzi Doroty Łopalewskiej na temat kierunków reform prawa rodzinnego. Podczas dyskusji sędziowie zaproponowali szereg propozycji dotyczących usprawnienia opiniowania przez Opiniodawcze Ośrodki Sądowych Specjalistów oraz podwyższenia jakości opinii.



Pierwszy dzień Kongresu zakończył się uroczystą kolacją podczas której wyświetlane były zdjęcia z 25 poprzednich Kongresów a sędzia w stanie spoczynku Eleonora Porębiak-Tymecka wspomniała historię tworzenia Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce. Tradycyjnie Wręczono upominki sędziom, którzy w ostatnim roku przeszli w stan spoczynku.





Drugiego dnia Kongresu sędziowie zapoznawali się z aktualnymi zmianami w przepisach kodeksu postępowania cywilnego ze szczególnym uwzględnieniem spraw rodzinnych przedstawionymi przez dr. hab. prof. UW Piotra Rylskiego- specjalistę ds. orzecznictwa w Izbie Cywilnej Sądu Najwyższego, autora komentarza do kodeksu postępowania cywilnego, radcę prawnego.



Następnie dr Halszka Witkowska z Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, sekretarz Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego, koordynator projektu "Życie warte jest rozmowy", pracownik UW, przedstawiła trudny temat "Zachowania samobójcze młodzieży".

Omawiając czynniki osobowościowe, środowiskowe i społeczne, które mają wpływ na podjęcie decyzji o samobójstwie zwróciła uwagę na fakt, iż 80% osób, które popełniają samobójstwo, najpierw o nim mówią w otoczeniu, a zatem należy podjąć natychmiastową reakcję. Przyczyną samobójstwa nie jest jedno zdarzenie, ale wiele doświadczeń wypełniających życie człowieka, jak woda w szklance, która w końcu się przelewa, a ostatnie zdarzenie jest jedynie "przelaniem czary goryczy" tj. czynnikiem decydującym o podjęciu tej dramatycznej decyzji.





Małgorzata Choina - psycholog, specjalista psychoterapii uzależnień z Wojewódzkiego Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Lubiążu przedstawiając temat "Problemy psychiczne, uzależnienia młodzieży oraz rodzaje terapii w ośrodkach leczniczych o wzmocnionym nadzorze", w którym skupiła się na czynnikach ryzyka, które wpływają na występowanie uzależnień u młodzieży, zarówno tych osobowościowych, jak i społecznych i rodzinnych.



Po zajęciach, przy pięknej pogodzie udał się krótki wypad w góry -na szczyt Kopieniec.





XXV Kongres Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce uświetnił wieczorny koncert - niespodzianka tj. debiut zespołu rockowego Bekasy, w którym swoją pasję muzyczną realizują członkowie naszego stowarzyszenia, sędziowie rodzinni Katarzyna Szeligowska i Tomasz Błaszkiewicz z zaproszonymi gośćmi Przemysławem Polańskim i Kamilem Kowalskim.. Kongresowa publiczność z wielkim entuzjazmem i radością oceniła profesjonalizm oraz talent wykonawców dołączając się do wspólnego śpiewu. Liczymy na powtórkę na kolejnym Kongresie.





Ostatni dzień Kongresu rozpoczął dr hab. prof. Przemysław Polański, który omówił możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji w sprawach rodzinnych i przedstawił jak co roku wykorzystanie systemu Legalis w codziennej pracy sędziego.



Następnie sędzia Sądu Najwyższego, profesor UJ, Włodzimierz Wróbel mówił o etyce zawodowej sędziego - współczesnych wyzwaniach. Poruszył kwestie dotyczące postrzegania i oceniania sędziów przez społeczeństwo nie tylko w pracy, ale i w życiu prywatnym. Wykład profesora Wróbla dotyczył również bardzo ważnej i aktualnej kwestii rozwiązania problemu sędziów nieprawidłowo powołanych przez tzw. neo-KRS. Profesor podkreślał również, że powinnością sędziego jest przede wszystkim stanie na straży przestrzegania Konstytucji.



Ostatnim prelegentem na Kongresie był dr hab. prof. UJ Michał Rusinek - literaturoznawca, tłumacz, pisarz, członek Rady Języka Polskiego PAN, który wygłosił wykład ,,Sztuka skutecznej komunikacji" , był on prawdziwą ucztą dla ucha i ducha. Pan profesor wyjaśnił jak budować wypowiedzi zgodnie z zasadami retoryki, które nie zmieniły się od czasów starożytnych i jak przekonać drugą stronę dialogu do swoich racji.



Nasze wykłady ubarwił rysunkami sędzia Arkadiusz Krupa, który "Ślepym okiem Temidy" komentował poczynania prelegentów. Każdy z prelegentów otrzymał na pamiątkę oprawiony obrazek.



Wieczór uświetnił monodram pt. "Ta cisza to ja..."- wzruszająca historia aktora alkoholika zagrana świetnie przez Jacka Kawalca, aktora teatralnego i filmowego, który ze sztuką występował w Teatrze Kamienica w Warszawie ale również w zakładach karnych.



Kongres, jak co roku, zakończył się podjęciem uchwały zawierającej postulaty sędziów do władzy wykonawczej i ustawodawczej dotyczące zmian w różnych obszarach funkcjonowania przepisów prawa i działania sądów rodzinnych.

Z uwagi na trudną sytuację w kraju związaną z powodzią zorganizowana została zbiórka na rzecz małych powodzian. Zebrano prawie 7 tys złotych i po konsultacjach z sędziami z terenów objętych powodzią, kwota ta zostanie przeznaczona dla poszkodowanych dzieci korzystających ze świetlicy terapeutycznej na terenie Lewina Brzeskiego.



Zarząd Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce dziękuje również wszystkim uczestnikom za udział w Kongresie i zaprasza na kolejny XXVI Kongres, który odbędzie się w dniach 21-25 września 2025 r. w Zakopanem.

Do zobaczenia !!!!