Opinia Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce
z dnia 5 grudnia 2021 roku w przedmiocie rozwiązań zaproponowanych w projekcie z dnia 14 października 2021r ustawy o zmianie ustawy- Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (UD 261)

Po zapoznaniu się z projektem z dnia 14 października 2021r. ustawy o zmianie ustawy- Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw - numer UD 261 Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych w Polsce przedstawia poniżej swoje uwagi.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że projekt częściowo powiela zmiany zawarte w projekcie ustawy o zmianie ustawy- Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury (druk senacki nr 550) w zakresie zmian wskazanych w art. 1 pkt 4,8 i pkt 14. Warto byłyby ujednolić i połączyć projektowane zmiany.

1. zmiana opisana w art. 1 pkt 1) projektu

dotycząca art. 58 § 1 kro w zakresie uwzględnienia w wyroku orzekającym rozwód również ugody zawartej przed mediatorem w rodzinnym postępowaniu informacyjnym w przedmiocie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem po rozwodzie.

Jest to zmiana wymagana o ile dojdzie do wprowadzenia rodzinnych postępowań informacyjnych, które poniżej ocenione zostały negatywnie.

W praktyce istnieje potrzeba zmiany art. 58§1 b k.r.o. poprzez dodanie, że sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem nie tylko na zgodny wniosek stron, ale również w innych uzasadnionych wypadkach, w szczególności gdy rodzic nie bierze udziału w rozprawie i są podstawy do wydania wyroku zaocznego lub jest nieznany z miejsca pobytu.

2. zmiana opisana w art. 1 pkt 2 projektu

dotycząca art. 113(1) poprzez dodanie § 3 w brzmieniu "Sąd opiekuńczy, orzekając w sprawie kontaktów z dzieckiem, rozstrzyga o terminach ich utrzymywania, czasie ich trwania, a nadto, jeżeli kontakt obejmuje odwiedziny, spotkanie lub zabieranie poza miejsce stałego pobytu małoletniego może również orzec o miejscu ich utrzymywania".

Zmiana zbędna albowiem powszechnie utrwalona jest praktyka orzekania przez sądy w sprawie kontaktów z dzieckiem w sposób wskazany w tym artykule. Orzeczenia sądu w sprawie kontaktów z dzieckiem muszą być tak sformułowane, aby nadawały się do wykonania.

3. zmiana opisana w art. 1 pkt 3 projektu

dotycząca art. 113(2) w § 2 pkt 3 " zezwolić na spotykanie się z dzieckiem, w tym poza miejscem jego stałego pobytu tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna lub innej osoby wskazanej przez sąd, za jej zgodą, w szczególności osoby bliskiej dziecku, a w miejscu stałego pobytu dziecka także kuratora sądowego"

W praktyce sądów uzyskiwano zgodę innych osób obecnych przy kontaktach, jednak precyzyjne określenie tego wymogu jest zalecane.

Należy rozważyć zasadność odbywania kontaktów z udziałem kuratora sądowego nie tylko w miejscu stałego pobytu dziecka ale również w innym miejscu wyznaczonym przez sąd. Dotyczy to momentu wydania dziecka uprawnionemu ale również sytuacji gdy w miejscu stałego pobytu dziecka nie ma warunków na kontakty w obecności innych osób (mieszkanie jest bardzo małe, składa się z jednego pomieszczenia zajmowanego również przez inne osoby, przeciwne kontaktom, tytuł prawny nie należy do rodzica itp.).

4. zmiana opisana w art. 1 pkt 4 projektu

dotycząca art. 113(4) kro w zakresie poddania sposobu utrzymywania kontaktów kontroli kuratora sądowego

Jest to nowe rozwiązanie, które wymaga szczegółowego określenia- gdzie kontrola ma być wykonywana i jaki ma być zakres obowiązków kuratora sądowego. Ważne jest określenie czy taka kontrola ma być wykonywany w miejscu zamieszkania lub pobytu osoby uprawnionej do kontaktów i w czasie wyznaczonych kontaktów, czy w miejscu zamieszkania osoby, która jest zobowiązana do wydania dziecka lub umożliwienia kontaktów. Może się okazać, że miejsca zamieszkania stron należą do właściwości różnych sądów opiekuńczych, a przekazywanie spraw według właściwości może znacznie utrudnić lub opóźnić wykonywanie nadzoru.

Należy zwrócić uwagę, że w uzasadnieniu projektu str.19 stosowane jest pojęcie poddania utrzymywania kontaktów kontroli kuratora na równi z pojęciem nadzoru kuratora w czasie realizacji kontaktów, co w praktyce może rodzić problemy w interpretacji orzeczenia jeśli nie było uzasadnienia orzeczenia -czy chodzi o nadzór kuratora nad władzą rodzicielską z art.109 kro czy z art.113(4) k.r.o. Dodatkowo nowe rozwiązanie znacznie obciąży kuratorów sądowych, którzy aktualnie są przeciążeni obowiązkami. Obecność kuratora sądowego przy kontaktach jest rozwiązaniem, po które sądy sięgają obecnie w ostateczności, również z uwagi na koszty z nim związane. Nowa instytucja będzie prawdopodobnie częściej stosowana przez sądy albowiem nie stanowi wydatku dla stron i uczestników. Jest obawa, że przy braku wsparcia etatowego kuratorów wywiązywanie się z nowych obowiązków będzie utrudnione lub będzie odbywać się kosztem jakości nadzorów kuratorskich po linii opiekuńczej i nieletnich.

5. zmiana opisana w art. 1 pkt 5 projektu

dotycząca wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego z dniem ukończenia 25 lat

Ważne byłoby doprecyzowanie czy tytuł wykonawczy traci moc z mocy prawa, czy też konieczne jest stwierdzenie tego i przez jaki organ. Należy również doprecyzować w jakim terminie dziecko może domagać się przedłużenia obowiązku alimentacyjnego.

6. zmiana opisana w art. 1 pkt 6

dotycząca natychmiastowych świadczeń alimentacyjnych

Ujęta w uzasadnieniu projektu negatywna ocena propozycji wprowadzenia tabel alimentacyjnych jakoby cechował je automatyzm ( str.20) nie jest poparta żadnym logicznym argumentem. Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych w Polsce postulowało ustalanie świadczenia alimentacyjnego w oparciu o tabele alimentacyjne, w których istotne znaczenie miałby wiek dziecka oraz dochody/możliwości zarobkowe osoby zobowiązanej do ich świadczenia. Propozycja ustalania natychmiastowych świadczeń "po równo dla każdego " stanowi jeszcze większy automatyzm. W projekcie należałoby doprecyzować czy świadczenie alimentacyjne ma stanowić procent minimalnego wynagrodzenia za pracę brutto, czy netto ponieważ może to rodzić istotne problemy w praktyce. Proponowane alimenty przy jednym dziecku w przypadku kwoty brutto miałyby wynosić 588 zł (21% minimalnego wynagrodzenia wynoszącego obecnie 2800 zł), a przy pięciorgu i więcej dzieciach 364 zł (13% x 2800). Istnieje obawa, że proponowane kwoty, z uwagi na ich wysokość, nie spowodują istotnego zainteresowania uprawnionych do alimentów w drodze nakazu zapłaty alimentów natychmiastowych.

Istnieje też obawa, że bez weryfikacji dochodów osoby zobowiązanej do alimentów, w praktyce może dochodzić do wydawania natychmiastowych świadczeń alimentacyjnych, znacznie poniżej możliwości zarobkowych osoby zobowiązanej do alimentów, tylko dlatego by zaniżyć dochód w rodzinie i uzyskać świadczenia od Skarbu Państwa.

7. Zmiana art.2 pkt.12

W zakresie art.497 § pkt 10 kpc dotyczącego wyznaczenia pierwszego posiedzenia w celu wydania nakazu zapłaty nie później niż dwa tygodnie od dnia wniesienia pozwu, a jeżeli pozew był dotknięty brakami - od dnia ich usunięcia.

Należy wskazać, że termin 14 dni na wydanie nakazu zapłaty od daty wpływu pozwu lub od daty uzupełnienia braków formalnych pozwu (art. 497 § 10 kpc) wydaje się być praktycznie niemożliwym do zachowania, zwłaszcza w dużych sądach, które są nadmiernie przeciążone. W wydziałach rodzinnych jest szereg spraw z innych kategorii, które mają charakter pilny. Należy postulować realny termin np. miesięczny, co z punktu widzenia strony dochodzącej alimentów jest i tak znacznie korzystniejsze, niż rozpatrywanie pozwu o alimenty w trybie zwykłym.

Zakładamy, że zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 480(4) § 2 k.p.c. nakaz zapłaty w przedmiocie alimentów natychmiastowych będzie mógł być wydawany także przez referendarza sądowego.

8. zmiana opisana w art. 1 pkt 7

dotycząca ustalania kontaktów z całkowicie ubezwłasnowolnionym

Wprowadzenie takiej regulacji jest zgodne z interesem osób ubezwłasnowolnionych i ich rodzin ale będzie oznaczało kolejne rozszerzenie kognicji sądów rodzinnych (planowane jest również przekazanie do wydziałów rodzinnych postepowań cywilnych na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie). Odpowiednie stosowanie przepisów o kontaktach z dzieckiem oznaczałoby też możliwość domagania się udziału kuratora w takich kontaktach czy np. poddania sposobu utrzymywania kontaktów kontroli kuratora sądowego nadzoru kuratora nad kontaktami. W projekcie nie ma mowy o zwiększeniu obsady sędziowskiej i kuratorskiej w sądach rodzinnych.

9. zmiana z art. 2 pkt 1

dotycząca obowiązku zawiadamiania prokuratora o każdej sprawie o ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej lub o zmianę rozstrzygnięcia w tym przedmiocie wszczętej przez sąd z urzędu.

Z uzasadnienia tej zmiany wskazano:"Mając na uwadze, że w ostatnim okresie odnotowano liczne zdarzenia, w których dochodziło do użycia przemocy fizycznej wobec małoletnich dzieci ze strony ich rodziców lub opiekunów, niejednokrotnie prowadzącej do śmierci dziecka, za właściwe uznano potrzebę informowania przez sąd prokuratora o każdej sprawie dotyczącej dziecka, którego dobro jest zagrożone, co może znacząco przyczynić się do zmniejszenia skali tych zjawisk". Założenie jest bardzo ważne ale należy podkreślić, że nie każda sprawa z urzędu w zakresie władzy rodzicielskiej j.w. związana jest z użyciem przemocy wobec dziecka i nie zawsze wymaga udziału Prokuratora. Zaangażowanie Prokuratorów w tego typu sprawach jest bardzo różne. Proponowana zmiana w żaden sposób nie wzmocni ochrony dobra dziecka a w praktyce będą to kolejne automatyczne obowiązki nałożone na sądy jak i prokuratury. Dotychczasowa regulacja zawarta w art. 59k.p.c. "Sąd zawiadamia prokuratora o każdej sprawie, w której udział jego uważa za potrzebny" jest wystarczająca. Należy nacisk położyć na szkolenia dla sędziów, prokuratorów oraz kuratorów sądowych z zakresu przemocy w rodzinie i większą aktywność w toczących się sprawach. Zdarza się bowiem, że Prokurator prowadząc sprawy dotyczące przemocy w rodzinie, ma możliwość podejmowania działań zabezpieczających zagrożone dobro dziecka ale w praktyce tego nie czyni.

10. zmiana z art. 2 pkt 4

dotycząca odpowiednio przystosowanych pomieszczeń w których wysłuchuje się małoletnich

Zmiana jest powieleniem projektowanej zmiany zawartej w projekcie ustawy o zmianie ustawy- Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury (druk senacki nr 550),które Stowarzyszenie opiniowało w dniu 22 listopada 2021 roku. Zapis jest oczywisty i zgodny z opracowanymi przez FDDS i stosowanymi przez sędziów w praktyce standardami wysłuchania dziecka.

11. zmiana z art. 2 pkt 5

dotycząca możliwości sądu w zakresie skazania na grzywnę strony lub osoby sprawującej bezpośrednią pieczę nad dzieckiem, która bez usprawiedliwionych powodów nie doprowadzi dziecka na badanie lub nie podda się badaniom w opiniodawczym zespole sądowych specjalistów.

Stowarzyszenie opiniuje tę zmianę pozytywnie, ale postulujemy by rozszerzyć możliwość zastosowania grzywny w razie nie stawienia się przez stronę nie tylko na badanie w OZSS, ale również na badanie przeprowadzane przez biegłych lub inny zespół biegłych powołanych przez sądy. Aktualnie czas oczekiwania na wyznaczenie terminu badań w OZSS w większych miastach wynosi około 10-12 miesięcy. By przyspieszyć tok sprawy sądy powołują do przeprowadzenia badań zespoły biegłych z listy biegłych danego sądu.

Należy również wskazać, że w uzasadnieniu projektu jako główną przyczynę wydłużania się okresu oczekiwania na opinie wskazano niestawiennictwo badanych ale w rzeczywistości taką przyczyną są odległe terminy badań wynikające z dużej liczby spraw kierowanych do OZSS. W celu skrócenia okresu oczekiwania na opinię biegłych należałoby zwiększyć liczbę OZSS lub zwiększyć liczbę składów badających w ramach istniejących OZSS.

12. zmiana z art. 2 pkt 6

dotycząca wprowadzenia rodzinnego postępowania informacyjnego.

W sprawach rozwodowych należy bardzo podkreślić istotną rolę mediatorów i postępowania mediacyjnego. Projektowane przepisy w świetle dotychczas obowiązujących przepisów dotyczących postępowań informacyjnych i mediacyjnych są jednak zbędne. Zmiany nie znajdują odniesienia do realiów pracy i obciążenia sądów okręgowych orzekających w sprawach rozwodowych. Powoływanie się w uzasadnieniu projektu na rozwiązania wprowadzone w Holandii, gdzie termin pierwszej rozprawy wyznaczany jest 7 tygodni po złożeniu pozwu i obowiązują inne zasady orzekania w sprawach rozwodowych nie ma związku z realiami w naszym kraju. Wbrew założeniom wynikającym z uzasadnienia projektu wprowadzenie rodzinnych postępowań informacyjnych nie odciąży sądów ani nie przyniesie korzyści w zakresie: ochrony praw małoletnich dzieci w przypadku rozpadu małżeństwa; poprawy relacji, przywrócenia komunikacji pomiędzy małżonkami mającymi wspólne małoletnie dzieci; poprawy relacji rodzinnych; skrócenia czasu trwania postępowań o rozwód; zapewnienia obywatelom pełniejszego dostępu do wymiaru sprawiedliwości; poprawy dostępności i otwartości wymiaru sprawiedliwości oraz podniesienia świadomości prawnej; efektywnej i rzeczywistej realizacji prawa obywateli do sądu; obniżenia kosztów funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Są to tylko hasła, które w praktyce nie przyniosą pozytywnych rezultatów a jedynie wydłużą czas oczekiwania stron na uregulowanie ich sytuacji prawnej.

Należy podkreślić zasadę dobrowolności mediacji oraz to, że zgodnie z art. 183(8)§ 1 k.p.c. Sąd obecnie może skierować strony do mediacji na każdym etapie postępowania. Zgodnie z § 4 tego art. przewodniczący może wezwać strony do udziału w spotkaniu informacyjnym dotyczącym polubownych metod rozwiązywania sporów, w szczególności mediacji. Spotkanie informacyjne może prowadzić sędzia, referendarz sądowy, urzędnik sądowy, asystent sędziego lub stały mediator. Zgodnie z § 5. przed pierwszym posiedzeniem wyznaczonym na rozprawę przewodniczący dokonuje oceny, czy skierować strony do mediacji. W tym celu przewodniczący, jeżeli zachodzi potrzeba wysłuchania stron, może wezwać je do osobistego stawiennictwa na posiedzeniu niejawnym. Zgodnie § 6. jeżeli strona bez uzasadnienia nie stawi się na spotkanie informacyjne lub posiedzenie niejawne, sąd może obciążyć ją kosztami nakazanego stawiennictwa poniesionymi przez stronę przeciwną.

Dodatkowo obowiązujący art. 187§1 pkt 3 k.p.c. wymienia jako obowiązkową treść pozwu - informację czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia. Strony mają więc przed wniesieniem pozwu obowiązek podjąć działania zmierzające do porozumienia się, podjąć mediację. Wskazać należy, że w wielu sprawach strony przed wniesieniem pozwu o rozwód czy separację, udają się na mediację i przedstawiają sądowi zawartą tam ugodę lub porozumienie.

Również zgodnie z obowiązującym art. 436 § 1kpc jeżeli istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa, sąd może skierować strony do mediacji. Skierowanie to jest możliwe także wtedy, gdy postępowanie zostało zawieszone. Obowiązkiem zatem każdego sądu w sprawach o rozwód lub separację jest przede wszystkim nakłonienie stron do pojednania oraz skierowanie stron na mediacje w celu ugodowego rozwiązania kwestii spornych dotyczących zaspokojenia potrzeb rodziny, alimentów, sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi oraz spraw majątkowych. Powszechną praktyką sądów jest stosowanie mediacji w tym sprawach. Wprowadzenie obowiązku rodzinnych postępowań informacyjnych co do małżonków mających wspólne małoletnie dzieci doprowadzi do przewlekłości postępowań i obciążenia sądów dodatkowymi obowiązkami.

Projekt nie określa, w jakim repertorium czy wykazie wnioski te mają być rejestrowane. Konieczna będzie zmiana systemów informatycznych w celu rejestracji tych wniosków. Obowiązek z projektowanego art. 4362§1 k.p.c. niezwłocznego wyznaczenia terminu spotkania informacyjnego po wpływie wniosku tak, aby się odbyło ono w najwcześniejszym możliwym terminie, wskazuje na brak wiedzy jakimi terminami dysponują sądy w sprawach o rozwód. Aktualnie są to terminy 6-12 miesięcy w zależności od sądu. Podkreślić należy, że w zdaniu 2 art. 4362§1 k.p.c. projektuje się obowiązek doręczania stronom wraz z wezwaniem pouczenia o indywidulnych i społecznych skutkach rozpadu małżeństwa oraz treści §6 ( dot. mediacji). Takie pouczenia mogą być wysyłane przez sądy bez konieczności wprowadzenia rodzinnych spotkań informacyjnych.

W praktyce możliwość prowadzenia spotkania informacyjnego również przez sędziego, referendarza sądowego, urzędnika sądowego czy asystenta sędziego nie będzie miała miejsca. W wielu sądach istnieją poważne braki kadrowe, a pracownicy są przeciążeni obowiązkami. Wielu sędziów nie ma przydzielonych asystentów sądowych lub jeden asystent jest przydzielony do dwóch - trzech sędziów. W wielu wydziałach nie ma w ogóle referendarzy lub jest to jedna osoba na kilkunastu sędziów. Są to osoby niejednokrotnie bardzo młode, bez doświadczenia zawodowego i życiowego, które nie miały bezpośredniego kontaktu ze stronami. Sędziowie natomiast są bardzo przeciążeni obowiązkami w związku z wyznaczonymi stałymi wokandami. Kolejne poszerzanie obowiązków o prowadzenie rodzinnych spotkań informacyjnych bez zwiększenia obsady sędziowskiej, asystenckiej czy referendarskiej wpłynie na dalsze wydłużanie biegu dotychczasowych spraw.

Rodzinne spotkania informacyjne jak najbardziej mogą prowadzić stali mediatorzy wytypowani do prowadzenia takich spotkań poza sądem. Wystarczyłoby aby strony zobowiązane zostały do przedstawienia sądowi w pozwie informacji od mediatora o odbyciu informacyjnego spotkania czy mediacji a także przyczynach z jakiego powodu do niej nie doszło.

W wielu sprawach (zwłaszcza skonfliktowanych stron) trudno jest bez wysłuchania stron i zapoznania się z ich stanowiskami, czy też sprawozdaniami kuratorów sądowych ustalić co jest przyczyną konfliktu między stronami i jakie działania strony powinny podjąć, aby utrzymać małżeństwo i porozumieć się. Osoby wskazane do prowadzenia rodzinnego postępowania informacyjnego wymienione w art. 4362§3 k.p.c. nie mają wiedzy i doświadczenia, aby stronom takie działania wskazywać, czy też informować ich o skutkach prawomocnego skazania za umyślne przestępstwo popełnione na szkodę drugiego małżonka lub ich wspólnych małoletnich dzieci czy przedstawiania zarzutów z tych spraw.

Nierealne są również projektowane w art. 4362§6 terminy mediacji - miesiąc z możliwością przedłużenia na dalszy czas oznaczony - nie dłuższy niż 6 miesięcy. W uzasadnieniu projektu wskazano, że z list stałych mediatorów prowadzonych przez prezesów sądów okręgowych wynika, że wpisanych jest ponad 3000 mediatorów. Nie wskazano jednak czy są to mediatorzy do spraw rodzinnych. Podkreślić należy, iż wielu mediatorów unika prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych a tym bardziej spotkań informacyjnych. Jeśli chodzi o samo postępowanie, to nie określono zasad, według których ma się ono odbywać. Czy strony mogą być reprezentowane przez pełnomocników? Czy spotkanie ma być utrwalane i w jaki sposób? Czy ma być z niego sporządzany protokół czy notatka? Co jeśli któraś ze stron się nie stawi? Jeżeli zgodnie z art. 4361 §5 k.p.c. do rodzinnego postepowania informacyjnego przepisu art. 730 nie stosuje się, to co w sytuacji, gdy sąd stwierdzi potrzebę udzielenia zabezpieczenia z urzędu np. poprzez zabezpieczenie zagrożonego dobra dziecka? Czy będzie musiał zawiadamiać właściwy sąd rejonowy?

Należy również podkreślić, że do 2005 roku obowiązywały przepisy dotyczące obowiązkowych posiedzeń pojednawczych, które prowadzili sędziowie a dane statystyczne pokazały, że tylko znikomy odsetek małżonków rezygnował z dalszego prowadzenia postępowania o rozwód.

Zamiast wprowadzać rodzinne postępowanie informacyjne warto byłoby dokładnej określić przesłanki do stwierdzenia trwałego i zupełnego rozpadu pożycia małżeńskiego. Przyjąć jako przesłankę trwałości rozpadu małżeństwa np. co najmniej roczny okres zaprzestania prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego i pożycia fizycznego. Należałoby również kontynuować działania edukacyjne społeczeństwa w zakresie popularyzacji mediacji, szerszego i bezpłatnego dostępu do mediacji a także warsztatów dla rozwodzących się rodziców lub rodziców w konflikcie.

13. zmiana art. 2 pkt 7

Dotychczasowa treść art. 440 § 1 kpc brzmiała " Jeżeli sąd nabierze przekonania, że istnieją widoki na utrzymanie pożycia małżeńskiego, zawiesza postępowanie. Zawieszenie takie może nastąpić tylko raz w toku postępowania"

a obecnie ma brzmieć : " Jeżeli sąd nabierze przekonania, że istnieją widoki na utrzymanie pożycia małżeńskiego zawiesza postępowanie. Sąd może ponownie zawiesić postępowanie z tej przyczyny jedynie na zgodny wniosek stron."

Proponowana zmiana jest zbędna skoro cały czas istnieje podstawa do zwieszenia postępowania w oparciu o treść art. 178 k.p.c.

Warto natomiast rozważyć ujednolicenie terminów po upływie, których umarza się zawieszone postępowanie o rozwód lub separację. Zrównanie terminów z art. 428§2 k.p.c. i art. 440 §2 k.p.c. z terminem z art. 182§1 pkt 2 k.p.c. czyli wprowadzenie okresu 6 miesięcy.

14. zmiana z art. 2 pkt 8

dotyczący zmiany art. 445¹§2 k.p.c:." Jeżeli postępowanie w sprawie dotyczącej władzy rodzicielskiej lub kontaktów zostało wszczęte przed wytoczeniem powództwa o rozwód lub o separację, sąd przekaże sprawę sądowi, w którym toczy się sprawa o rozwód lub o separację"

Należy również postulować dodanie do tego przepisu także spraw o ustalenie miejsca pobytu dziecka, jako że w wyroku orzekającym rozwód sąd ma obowiązek kompleksowo uregulować sytuację wspólnych dzieci małżonków (alimenty, władza rodzicielska, kontakty). Powierzając władzę rodzicielską obojgu rodzicom sąd orzeka o ustaleniu miejsca pobytu dziecka przy jednym z rodziców, powierzenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców oznacza także pośrednio ustalenie miejsca pobytu dziecka, tym samym nie ma podstaw, by w czasie trwania sprawy o rozwód mogła toczyć się równolegle sprawa o ustalenie miejsca pobytu dziecka. Należy dodatkowo doprecyzować proponowany przepis, aby możliwe było przekazywanie spraw dotyczących jedynie stron sprawy o rozwód i jedynie ich wspólnych małoletnich dzieci. Zdarzają się sprawy dotyczące również innych dzieci stron, które nie są ich wspólnymi oraz sprawy, w których biorą udział inni uczestnicy np. kandydaci na rodzinę zastępczą. Taką sprawę należałoby zawiesić a nie przekazywać do sądu, w którym toczy się sprawa o rozwód lub separację.

15. zmiana z art. 2 pkt 18

dotycząca wprowadzenia postępowania wykonawczego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych i w zakresie kurateli

Po wielu latach postulowania przez środowisko sędziów rodzinnych i kuratorów wprowadzenie postępowania wykonawczego w wyżej wymienionych sprawach jest zasadne.

Należy zwrócić jednak uwagę, że proponowana treść art. 605(8)§ 1 k.p.c. w zakresie wniosków kuratora nie jest precyzyjna. Pojawiają się pytania i wątpliwości : czy sąd jest związany wnioskiem kuratora; czy w przypadku złożenia wniosku (zwłaszcza o uchylenie lub zmianę orzeczenia) sąd jest obowiązany wszcząć postępowanie z urzędu? Nie wiadomo zatem czy wniosek kuratora może zostać pozostawiony w aktach jedynie z zarządzeniem o braku potrzeby wszczęcia sprawy z urzędu ani nie wiadomo czy kurator sądowy w postępowaniu ma pozycję wnioskodawcy czy uczestnika postępowania.

Nie jest uzasadniona treść art. 605 ( 11) § 2 k.p.c. w zakresie obligatoryjnego zwracania się do DPS lub innej placówki w której przebywa osoba poddana opiece albo kurateli o informacje w zakresie stanu zdrowia tej osoby i warunków opieki nie rzadziej niż raz na 6 miesięcy. Nie przedstawiono żadnego uzasadnienia w zakresie proponowanej zmiany, która w istotny sposób obciąża sądy i sekretariaty a także personel placówek dodatkowymi obowiązkami. Opiekunowie i kuratorzy składają cykliczne sprawozdania dotyczące podopiecznych, które są analizowane podczas posiedzenia opiekuńczego a w razie potrzeby sędziowie zwracają się do DPS i innych placówek o bieżącą informację o podopiecznych. Dodatkowo DPSy są kontrolowane przez sędziów wizytujących w zakresie warunków pobytu podopiecznych.

16. zmiana z art. 2 pkt 19

dotycząca zmiany art.732kpc poprzez dodanie §2 "W sprawach małżeńskich, rodzinnych i opiekuńczych wniosek o zabezpieczenie może być złożony w terminie miesiąca od dnia złożenia pisma wszczynającego postępowanie lub wystąpienia okoliczności uzasadniającej złożenie wniosku. Wniosek złożony po terminie sąd odrzuci, chyba że brak zabezpieczenia spowodowałby bezpośrednie zagrożenie dobra małoletniego dziecka. Postanowienie o odrzuceniu wniosku może być wydane na posiedzeniu niejawnym, także w sprawach, o których mowa w art. 756(1)."

Zmiana ta może przyczynić się do ograniczenia liczby wniosków o zabezpieczenie i ich zmianę w toku postępowania, ale jest bardzo nieprecyzyjna. Zamyka drogę stronie pozwanej na złożenie takiego wniosku, jeśli otrzyma ona pismo wszczynające postępowanie po upływie miesiąca od jego złożenia. Warto rozważyć dodanie, że strona pozwana może złożyć wniosek o zabezpieczenie w terminie miesiąca od daty doręczenia jej odpisu pisma wszczynającego postępowanie. Należy również określić czy niewykazanie ?wystąpienia okoliczności uzasadniającej złożenie wniosku" jest brakiem formalnym tego wniosku. Uzupełnienia wymaga również, wskazanie czy na postanowienie o odrzucenia wniosku nie przysługuje zażalenie. Tak uczyniono w projektowanej zmianie do art. 742§4¹k.p.c.

Pozostałe zmiany nie budzą wątpliwości.


   Pobierz plik: Projekt ustawy
   Pobierz plik: Opinia