W dniach 17 - 20 września 2018 roku w Zakopanem odbył się XX Kongres Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce pod hasłem "Dziecko wobec rozpadu rodziny". Kongres miał charakter szkoleniowy. Otwarcia Kongresu dokonała Prezes Stowarzyszenia Dorota Hildebrand-Mrowiec, która przywitała zaproszonych gości i sędziów rodzinnych z całej Polski.



W swoim wystąpieniu wskazała, że Kongres to czas merytorycznych dyskusji, wykładów, mówienia o tym co boli i co jest ważne dla sędziów rodzinnych, szukania nowych rozwiązań, ale również czas budowania relacji. Podkreśliła, że dzięki corocznym kongresom spotykamy ludzi nietuzinkowych, od których czerpiemy  inspiracje i zmieniamy się na lepsze. Wskazała, że członkowie Stowarzyszenia biorą udział w licznych konferencjach, kongresach i debatach, które dotyczą sądownictwa rodzinnego. Zachęcała również do śledzenia strony internetowej Stowarzyszenia i profilu na Facebooku.

Kongres był okazją do uroczystego ogłoszenia wyników VI edycji Konkursu dla sędziów rodzinnych. Tegoroczny temat "Prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców" spotkał się z dużym zainteresowaniem. Komisja Konkursowa w składzie: prof. dr hab. Henryk Haak, prof. dr hab. Elżbieta Holewińska-Łapińska, Bartosz Pilitowski, Katarzyna Kościów-Kowalczyk, dr Magdalena Arczewska miała bardzo trudne zadanie. Ostatecznie zdecydowała o przyznaniu miejsc exaequo. Pierwsze miejsce przyznano sędziom: Monice Gardziel i Alicji Ornatowskiej, drugie miejsce: Wojciechowi Bądzowi i Agnieszce Kubicy, a trzecie miejsce Beacie Bukowskiej. Zachęcamy do zapoznania się w pracami konkursowymi, które udostępnione są na naszej stronie internetowej.



Z uwagi na jubileuszowy charakter Kongresu nie zabrakło szczególnych gości. Pani sędzia Ewa Waszkiewicz, pełniąca przez wiele lat funkcję Prezesa Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce, podzieliła się swoimi wspomnieniami i osiągnięciami Stowarzyszenia, zarówno w kraju jak i zagranicą .



Pan Sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku Józef Musioł, honorowy Prezes Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce, podzielił się swoimi przemyśleniami na temat obecnego kierunku zmian wymiaru sprawiedliwości, krytycznie ocenił obniżanie autorytetu sędziów i życzył wszystkim sędziom odwagi i niezawisłości w podejmowaniu decyzji.

Rzecznik Praw Obywatelskich dr Adam Bodnar z uwagi na obowiązki nie mógł osobiście uczestniczyć w Kongresie, ale reprezentowany był przez swojego przedstawiciela Michała Kubalskiego, Naczelnika Wydziału Prawa Rodzinnego w Zespole Cywilnym BRPO, który odczytał list skierowany do uczestników Kongresu.



List Rzecznika Praw Obywatelskich dr Adama Bodnara.



Wyjątkowym gościem Kongresu był Pan Sędzia Sądu Rejonowego w Łobzie Arkadiusz Krupa, który przysłuchiwał się wykładom, a zamiast notatek sporządzał rysunki, oddające sedno problemu. Jego prace stworzyły piękną galerię, cieszącą oko uczestników Kongresu.







Część merytoryczną Kongresu rozpoczął Pan sędzia Sądu Okręgowego w Kaliszu, prof. dr hab. Henryk Haak, który omówił założenia opracowywanej obecnie przez Ministerstwo Sprawiedliwości ustawy o nieletnich. Wskazał, że zmiany mają dotyczyć określenia dolnej i górnej granicy wieku w zakresie demoralizacji i czynów karalnych nieletniego, doprecyzowania pojęcia czynów karalnych, rozszerzenia katalogu środków wychowawczych, zmian w zakresie wyznaczania obrońcy, doprecyzowania zasad orzekania na rozprawie i posiedzeniu. Podkreślił, że propozycje nie zmieniają dotychczasowego wychowawczego charakteru ustawy.



Niezwykle ciekawy wykład pt. "Dziecko w konflikcie okołorozwodowym" z punktu widzenia psychologicznego przedstawiły dr Magdalena Błażek i dr Aleksandra Lewandowska-Walter z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego. Omówione zostały takie zagadnienia jak przejawy nadużyć emocjonalnych wobec dzieci w sytuacji rozwodu, przejawy konfliktu lojalności u dziecka, formy relacji rodzicielskiej, konsekwencje oddzielenia od rodzica (PA), formy pomocy dziecku w zakresie radzenia sobie z rozłąką itp. Uzupełnieniem wykładu jest niezwykle przydatna w praktyce sądowej pozycja książkowa prelegentek pt. "Rozwód jako proces. Perspektywa dorosłych i dzieci" wydawnictwa Dyfin, którą w ramach materiałów konferencyjnych otrzymali członkowie Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce.



Drugi dzień Kongresu otworzył Prezes Izby Cywilnej Sądu Najwyższego Dariusz Zawistowski, który mimo licznych obowiązków przyjechał na nasze spotkanie. W swoim wystąpieniu przedstawił aktualną sytuację w Sądzie Najwyższym i możliwe scenariusze rozwoju wydarzeń. Z okazji jubileuszu złożył życzenia Stowarzyszeniu i uczestniczącym w Kongresie sędziom rodzinnym.



Dr hab. Przemysław Polański z Wydawnictwa C.H.Beck omówił nowości oraz praktyczne porady z zakresu korzystania z systemu Legalis w sprawach rodzinnych.



Sędzia Sądu Okręgowego w Gdańsku Ewa Ważny omówiła zadania sądu opiekuńczego wynikające z nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Wprowadzone przepisy powodują w praktyce liczne problemy, które należy analizować pod kątem genezy wprowadzonych zmian, a więc wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka tj. w sprawie Kędzior przeciwko Polsce ( skarga nr 45026/07) oraz w sprawie K.C. przeciwko Polsce (skarga nr 31199/12 ), wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 28.06.2016 roku K 31/15. Wskazała, że w świetle aktualnie brzmiącego art. 38 ust.2-4 może zachodzić konieczność dwukrotnego orzekania przez sąd opiekuńczy w zakresie przyjęcia osoby do domu pomocy społecznej. W pierwszym etapie przedstawiciel ustawowy musi wystąpić z wnioskiem o zezwolenie sądu opiekuńczego na wyrażenie zgody na przyjęcie do domu pomocy społecznej na podstawie art. 38 ust. 3 ustawy. W drugim etapie sąd orzeka w sprawie o przyjęcie do domu pomocy społecznej w oparciu o treść art. 38 ust. 2 lub art. 38 ust.4. Pani sędzia omówiła kwestie w zakresie ustanawiania pełnomocnika z urzędu, dopuszczania opinii biegłych, wysłuchania uczestników, zasady dotyczące umieszczania w domu pomocy społecznej osób małoletnich i osób częściowo ubezwłasnowolnionych oraz szereg problemów orzeczniczych, które występują w praktyce sądowej.



Pani Sędzia Sądu Okręgowego we Wrocławiu Ewa Litowińska-Kutera w swoim referacie dotyczącym obrotu prawnego z zagranicą omówiła praktyczne problemy wynikające ze stosowania w postępowaniu cywilnym przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 1393/2007 i Konwencji haskiej z dnia 15.11.1956 roku, dotyczących doręczania dokumentów sądowych w międzynarodowym obrocie prawnym. Zasygnalizowała ważne kwestie związane z czynnościami sądu w sprawach z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego, dotyczących np. ustalania obywatelstwa, wymogów formalnych wniosków o doręczenie, tłumaczenia dokumentów. Wskazała także na doniosłe w tych sprawach orzecznictwo Sądu Najwyższego i Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Omówiła najważniejsze kwestie związane ze stosowaniem przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 4/2009 odnośnie jurysdykcji, prawa właściwego i współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych, protokołu haskiego z dnia 23.11.2007 r. i prawa prywatnego międzynarodowego.



Pan Sędzia Sądu Rejonowego w Hrubieszowie Robert Kowalczuk omówił zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego wprowadzone ustawą z dnia 26 stycznia 2018 r. o wykonywaniu niektórych czynności organu centralnego w sprawach rodzinnych z zakresu obrotu prawnego na podstawie prawa Unii Europejskiej i umów międzynarodowych (Dz. U. poz. 416). Podkreślił, że od 27 sierpnia 2018 roku, gdy ustawa ta weszła w życie, sprawy o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, w zakresie postępowań prowadzonych na podstawie konwencji haskiej z 1980 roku dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka, podlegają odmiennym niż dotąd regułom. Inna właściwość sądu, wymóg prawomocności postanowienia nakazującego powrót dziecka do państwa, w którym przed uprowadzeniem miało miejsce stałego pobytu, przymus adwokacko-radcowski, możliwość wniesienia skargi kasacyjnej przez określone podmioty, to tylko niektóre z nich. Zwrócił uwagę na rozwiązanie obejmujące każdą kategorię spraw o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, jakim jest możliwość dokonania przeszukania przez Policję. Wskazał również, że ustawa z 26 stycznia 2018 r., wprowadza nową instytucję jaką jest zgoda polskiego sądu na umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej w Polsce przez sąd lub organ obcego państwa. Podniósł, że poza nowelizacją Kodeksu postępowania cywilnego, ustawą tą znowelizowane zostały także ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawa o Policji oraz ustawa o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów, których stosowanie jest niezbędne przy orzekaniu w powołanych sprawach.



Trzeci dzień wykładów rozpoczął dr Tomasz Piekot z Pracowni Prostej Polszczyzny Uniwersytetu Wrocławskiego mówiąc o "Prostym języku w życiu i sądzie". W niezwykle ciekawy sposób omówił współczesne kierunki komunikacji, zasady poprawności językowej i interpunkcyjnej. Wskazał praktyczne wskazówki, jak należy formułować i sporządzać wezwania sądowe i inne pisma, by były bardziej czytelne dla stron. Zalecał, by stosować akapity blokowe (zamiast wciętych), unikać przesadnych wyróżnień w tekście (zakaz podkreślania), tworzyć nawigację ze śródtytułów, stawiać często kropkę (najpóźniej po 20 wyrazie) itp.



Ostatni wykład pt. "Dziecko w sądzie. Perspektywa psychiatry wieku rozwojowego" wygłoszony został przez doświadczonego psychiatrę, Kierownika Kliniki Psychiatrii Dzieci i Młodzieży Uniwersytetu Jagielońskiego, dr hab. n. med. Macieja Pileckiego. Prelegent omówił niezwykle istotne tematy związane z obowiązkiem zachowania tajemnicy zawodowej lekarzy, problem zeznawania lekarzy w charakterze świadków i udostępniania sądom pełnej dokumentacji z leczenia. Zwrócił uwagę na taktyki procesowe stosowane przez strony, wykorzystywanie dokumentacji lekarskiej i psychologicznej w toku postępowań sądowych, co zaburza dalszą terapię dziecka i zaufanie do lekarza. Omówił pojęcie choroby psychicznej i innych zaburzeń. Uczestnicy Kongresu byli zgodni, że nadal występują w kraju problemy z dostępem do biegłych lekarzy psychiatrów i typowaniem placówek leczenia psychiatrycznego dla dzieci i młodzieży.



W ocenie uczestników i gości XX Kongres Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych w Polsce był bardzo udany. Piękna pogoda umożliwiła wycieczkę w góry na Polanę Kopieniec.



Kolejny XXI Kongres zaplanowano w terminie 15-19 września 2019 roku, również w Hotelu "Tatra" w Zakopanem, na który już dziś serdecznie zapraszamy.


   Pobierz plik: List Rzecznika Praw Obywatelskich dr Adama Bodnara